Hérédité
[VI] DI TRUYỀN
[FR] Hérédité
[EN]
[VI] Di truyền, tức sự bố mẹ truyền lại cho con một hay vài thuộc tính, theo sinh học là do một hay nhiều gen; nhưng muốn xác định một thuộc tính nào, như một bệnh tật nào đó, chính là do di truyền chứ không phải tác động của môi trường đòi hỏi rất nhiều công trình nghiên cứu về sinh học (sinh hóa, xác định caryotype) và thống kê; một phương pháp quan trọng là nghiên cứu những trẻ em sinh đôi một trứng (x. Sinh đôi). Không thể theo cảm tính hay kinh nghiệm mà bảo rằng tính này hay tính khác, hay bệnh này hay bệnh khác là di truyền. Trong nhiều trường hợp, chỉ có thể nói, khả năng, xác suất di truyền ít hay nhiều, và cũng nhiều vấn đề thì khoa học chưa khẳng định được có hay không di truyền. Con giống bố mẹ (con nhà tông, không giống lông cũng giống cánh) thường là tác động sâu sắc trực tiếp của bố mẹ lên con cái, nhất là vào thời tấm bé. Về tâm lý, đặc biệt về trí khôn, các công trình nghiên cứu hình như có di truyền, về cả hai mặt: trí lực chung, tức nhân tố G, và trí lực chuyên tức các nhân tố S (x. Trí). Nhưng có lẽ là gắn liền với nhiều gien kết hợp, và ở đây môi trường kinh tế, xã hội, văn hóa đóng vai trò rất quan trọng. Về nhạc, có nhiều gia đình tài ba cha truyền con nối, nhưng xác định một cách khoa học đó là di truyền cũng chưa khẳng định được. Về tâm bệnh học thấy như sau: - Thiểu năng (chậm phát triển), một người bố hay mẹ bị, 40% con bị; nếu cả hai bố mẹ bị, thì 90% con bị. Trung bình là 60%. - Phân liệt, một bố hay mẹ bị, 10% con bị (trong dân số chung 1%); cả hai bố mẹ bị, 50% con bị, và 100% con có những biểu hiện bất thường. - Loạn tâm hưng- trầm (psychose maniaco-dépressive), một bố hay mẹ bị, 30% con có chứng suy nhược; cả hai bố mẹ bị, 60% con bị, 40% kia có biểu hiện bất thường. - Câm điếc di truyền, một bố mẹ bị, 1/3 con bị. Về tính tình, thì chưa có công trình nào cho kết quả rõ rệt. Cần nói rõ, chưa có phương pháp nào cho phép khẳng định có di truyền hay không về tâm lý cũng như về tâm bệnh học.