Psychanalyse
[VI] PHÂN TÂM HỌC
[FR] Psychanalyse
[EN]
[VI] Học thuyết do Simund Freud đề xướng gồm: - Một phương pháp mang tính kỹ thuật để phân tích các hiện tượng tâm lý và chữa các bệnh chứng, đặc biệt nhiễu tâm (x. Nhiễu tâm) - Một luận thuyết hệ thống hóa một số khái niệm lý giải cơ cấu và cơ chế tâm lý của con người (x. Luận thuyết tâm lý ). Các đồ đệ của Freud phát triển thêm, thành một số trường phái , nhưng hệ thống khái niệm cơ bản vẫn giữ nguyên. Từ những khái niệm tâm lý, Freud và đồ đệ suy rộng ra tìm lý giải các hiện tượng xã hội, chuyển thành một triết lý. Ngày nay, sau một thời gian dài gây ra những tranh luận hết sức gay gắt, đa số các nhà tâm lý học, tuy không chấp nhận toàn bộ học thuyết, vẫn vận dụng một số khái niệm cơ bản do Freud đưa ra, hoặc để chữa các tâm bệnh, hoặc để tìm hiểu con người nói chung. Đồng ý hay không đồng ý, vẫn phải công nhận Freud là một nhà tư tưởng lớn của thời đại. Những khái niệm cơ bản nhất của phân tâm học là: - Vai trò chủ yếu của vô thức, mà cơ chế của vô thức chính là do sự dồn nén những dục vọng không được thỏa mãn trực tiếp, buộc những dục vọng biểu hiện dưới nhiều hình thức, hoặc xung đột không giải quyết biến thành bệnh chứng, hoặc được thăng hoa thành những hành vi mang tính văn hóa, nghệ thuật, được xã hội chấp nhận và tán thưởng; - Dục vọng chủ yếu của con người gồm hai mặt: một bên là tình dục, bản năng của sự sống, một bên là hung tính có tính phá hoại, về sau Freud gọi là lực chết (pulsion de mort) đối lập với tình dục (libido); - Quá trình trưởng thành của con người từ lọt lòng diễn biến theo sự phát triển của tình dục qua nhiều giai đoạn, dục vọng tập trung ở những bộ phận khác nhau: môi miệng, rồi đến hậu môn, rồi đến dương vật; sau 5-6 tuổi đến dậy thì là thời ẩn tàng, đến dậy thì tình dục lại nổi lên hàng đầu. Trưởng thành là lần lượt vượt qua cửa ải, tình cảm tiến từ những hình thái tình dục thời thơ ấu lên hình thái tình dục người lớn, tức đạt được quan hệ tình dục và tình cảm ổn định với một con người khác giới. Theo Freud, tình dục không đợi đến sau dậy thì mới xuất hiện, mà đã phát sinh từ lúc mới lọt lòng; - Do sự phát triển tình dục, và vì phải thích ứng với đòi hỏi của môi trường tự nhiên và xã hội, hình thành nhân cách con người với ba ngôi: cái Ấy (Es), cái Tôi (Ego) và cái Siêu tôi (Superego) (x. Luận thuyết tâm lý). X. Vô thức – Thuật phân tâm – Phòng vệ hay tự vệ (cơ chế) – Nhiễu tâm – Huyễn tưởng.