Aliénation
[VI] THA HÓA
[FR] Aliénation
[EN]
[VI] Một khái niệm triết học và xã hội học có những kích chiều tâm lý: một sản phẩm chính con người làm ra, nhưng rồi quay lại ngự trị con người, thành xa lạ (tha) với con người. Như giáo lý về Thượng Đế (Chúa Trời). do con người sinh ra, nhưng rồi lại cho rằng Thượng đế tạo ra con người (Feuerbach). Theo Marx, trong xã hội tư bản, lao động trở thành một điều xa lạ với người công nhân, trở nên một quyền lực đối nghịch, người công nhân không tự khẳng định, mà tự phủ định trong lao động. Khái niệm này về sau mở rộng để mô tả tình trạng con người bị bóp nghẹt trong hệ thống quan liêu, trong chế độ làm việc dây chuyền công nghiệp, trong chế độ thực dân, mất bản sắc dân tộc. Một số nhà tâm lý và xã hội học dùng từ này chỉ sự thoái hóa mang tính bệnh lý những quan hệ xã hội của con người, với những nét như sau: - Cảm giác bất lực trong các tình huống xã hội, không thể thu hồi sản phẩm của chính mình; - Cảm giác vô nghĩa, cuộc sống không còn ý nghĩa gì, không còn chuẩn mực nào cho ứng xử; - Cảm giác mất kỷ cương, muốn gì phải vận dụng những biện pháp phi pháp; - Cảm giác cô đơn; - Cảm giác xa lạ, không còn gắn bó gì với các giá trị của xã hội, nên không phấn chấn làm gì cả. Trong tiếng Pháp, từ aliénation cũng có nghĩa là điên loạn, bị bệnh tâm thần rối loạn nặng. Từ này ngày càng ít được sử dụng.