Từ điển tổng hợp

nhận thức luận
Nhận thức luận	Thuật ngữ-Giáo dục đại học-Đức Anh Pháp Việt Từ điển triết học Kant Từ điển Công Giáo Anh-Việt Từ điển Đức Việt - Nguyễn Thu Hương Tự điển Đức việt Nguyễn Văn Tuế
Khoa học luận	Từ điển Công Giáo Anh-Việt Từ điển Đức Việt - Nguyễn Thu Hương
lý luận nhận thức	Từ điển Đức Việt - Nguyễn Thu Hương
tri thức luận	Từ điển Đức Việt - Nguyễn Thu Hương
lí luận nhận thdc.	Tự điển Đức việt Nguyễn Văn Tuế

nhận thức luận
epistemology	Thuật ngữ-Giáo dục đại học-Đức Anh Pháp Việt Từ điển triết học Kant Từ điển Công Giáo Anh-Việt
theory of cognition	Thuật ngữ-Giáo dục đại học-Đức Anh Pháp Việt

nhận thức luận
Erkenntnistheorie	Thuật ngữ-Giáo dục đại học-Đức Anh Pháp Việt Từ điển Đức Việt - Nguyễn Thu Hương
Gnoseologie	Từ điển Đức Việt - Nguyễn Thu Hương Tự điển Đức việt Nguyễn Văn Tuế
erkentnistheorie	Từ điển triết học Kant
Epistemologie	Từ điển Đức Việt - Nguyễn Thu Hương
epistemologisch	Từ điển Đức Việt - Nguyễn Thu Hương

nhận thức luận
Épistémologie	Thuật ngữ-Giáo dục đại học-Đức Anh Pháp Việt

Tự điển Đức việt Nguyễn Văn Tuế

Gnoseologie /f = (triết)/

nhận thức luận, lí luận nhận thdc.

Từ điển Đức Việt - Nguyễn Thu Hương

Erkenntnistheorie /die (Philos.)/

nhận thức luận; khoa học luận;

Gnoseologie /die; - (Rel.)/

nhận thức luận; lý luận nhận thức (Erkenntnislehre, -theorie);

Epistemologie /die; - (Philos.)/

khoa học luận; tri thức luận; nhận thức luận (Wissenschaftstheorie, -lehre; Erkenntnis theorie, -lehre);

epistemologisch /(Adj.) (Philos.)/

(thuộc) khoa học luận; tri thức luận; nhận thức luận;

Từ điển Công Giáo Anh-Việt

epistemology

Khoa học luận, nhận thức luận (khảo luận về phương pháp hiểu biết)

Từ điển triết học Kant

Nhận thức luận [Đức: Erkentnistheorie; Anh: epistemology]

Thuật ngữ này, có nghĩa là lý thuyết về tri thức, được dẫn xuất từ tiếng Hy Tạp episteme (tri thức) và logos (nghiên cứu về). Kant không sử dụng thuật ngữ này, nó chỉ xuất hiện sau này vào giữa thế kỷ XIX. Thuật ngữ tiếng Đức là Erkenntnistheorie (lý thuyết về nhận thức) thường được dịch là nhận thức luận (epistemology) cũng là thuật ngữ vào thời sau Kant, được K.L.Reinhold tạo ra như một phần trong nỗ lực biến triết học phê phán thành một lý thuyết về biểu tượng trong quyển Các Lá Thư về triết học Kant (1790-2). Thuật ngữ này được dịch từ thuật ngữ do Baumgarten sử dụng - gnoseology - mà Kant có biết và ông đã hàm ý nói đến ở một vài chỗ không quan trọng. Thật nghịch lý, khi triết học Kant từ lâu đã là mẫu mực cho lý thuyết nhận thức, hay nhận thức luận, nhưng bản thân Kant lại không dùng chữ này, hay bất cứ chữ nào đồng nghĩa với nó. Điều này cho thấy rằng việc đọc triết học phê phán như một dự án nhận thức luận là một lý giải post hoc [về sau mới có và không đúng thời điểm], tức sự lý giải dựa trên sự bận tâm phân biệt giữa nhận thức luận và bản thể học trong thế kỷ XIX. Chính bản thân Kant đã mô tả “Phân tích pháp Siêu nghiệm” của quyển PPTTTT - văn bản “có tính nhận thức luận” dễ thấy nhất của ông - là sự trình bày lại bản thể học (xem PPTTTT A 247/B 303). Một khi sự phân biệt lỗi thời giữa nhận thức luận và bản thể học được gác lại, thì nhiều chỗ khó hiểu của PPTTTT đã trở nên ít bí hiểm hon, chẳng hạn như yêu sách rằng “những điều kiện cho khả thể của kinh nghiệm nói chung cũng đồng thời là những điều kiện cho khả thể của những đối tượng của kinh nghiệm” (PPTTTT A 158/B 197). Từ viễn tượng của thế kỷ XIX, yêu sách này là không thể giải thích được, có vẻ như lẫn lộn các trật tự bản thể học với các trật tự nhận thức luận.

Thân Thanh dịch

Thuật ngữ-Giáo dục đại học-Đức Anh Pháp Việt

Nhận thức luận

[DE] Erkenntnistheorie

[EN] epistemology, theory of cognition

[FR] Épistémologie

[VI] Nhận thức luận