LỨA TUỔI
[VI] LỨA TUỔI
[FR] State de développement
[EN]
[VI] Quá trình phát triển tâm lý của trẻ em (của con người nói chung) không có tính liên tục, mà qua từng giai đoạn, từng thời kỳ khác nhau. Ở mỗi lứa tuổi có khả năng về mặt này mặt khác đạt một trình độ nhất định và tổng kết các khả năng ấy, có thể đánh giá một em bé là chậm phát triển, bình thường hay vượt mức. Để phân kỳ, các học giả dựa vào những hiện tượng khác nhau: phát triển thân thể, đặc biệt thần kinh, phát triển trí khôn, hay tình cảm và quan hệ xã hội, hoặc một phương thức hoạt động tổng hợp nào đó, cho nên việc phân ra lứa tuổi cũng có nhiều cách. Có hệ thống rõ rệt nhất là cách phân kỳ của Piaget, dựa theo sự phát triển của trí khôn (x. Tư duy) và của phân tâm học(x. từ này) lấy sự phát triển tính dục làm trọng tâm. Thông thường là cách phân kỳ thành: - Tuổi sơ sinh trong vài tuần đầu sau khi lọt lòng (có thể gọi là tuổi lọt lòng). - Sau đó cho đến lúc biết đi biết nói, vào khoảng 15-18 tháng, em bé hầu như phụ thuộc hoàn toàn vào người lớn, chúng tôi gọi là tuổi bế bồng. - Từ 15-18 tháng đến 3 tuổi, bắt đầu đi lại, nói năng và hoạt động độc lập, có thể gọi là tuổi bé em; đây là tuổi đi nhà trẻ. - Từ 3 đến 6 tuổi, đi mẫu giáo, dần dần đi vào kỷ luật và biết suy nghĩ, có thể gọi là tuổi mẫu giáo hay tuổi trẻ em, tuổi “học ăn, học nói, học gói, học mở”. - Từ 6 đến 10-11 tuổi, đi học phổ thông, là tuổi thiếu nhi, và từ 10 đến 1314 tiếp theo là tuổi thiếu niên; đặc điểm là xuất hiện lối tư duy lôgic, biết suy luận, có khả năng tiếp nhận các kiến thức một cách có hệ thống, và tính tình ổn định dần, hết tính “trẻ con”. - 13-14 tuổi dậy thì, bộ phận sinh dục bắt đầu hoạt động gây ra xao xuyến trong tâm tư, và bước vào tuổi thanh niên. Ở tuổi thanh niên ba vấn đề lớn được đặt ra: tình yêu, lựa chọn nghề nghiệp, suy nghĩ về lối sống và lý tưởng. Tình hình không ổn định cho đến lúc ba vấn đề trên được giải quyết. Kết thúc tuổi thanh niên vào lúc nào thì khó xác định vì giải quyết ba vấn đề trên tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố, đặc biệt tùy hoàn cảnh xã hội và cố gắng của bản thân. Có thể nói sự phân cấp nhà trường thành mấy cấp: một, hai, ba (trung học và chuyên nghiệp) về đại cương phù hợp với các lứa tuổi tả trên.