TÍN HIỆU
[VI] TÍN HIỆU
[FR]
[EN]
[VI] Khoa học tín hiệu – Sémiologie hay Sémiotique – nghiên cứu mọi phương tiện giao tiếp: lời nói, cử chỉ, hình ảnh, nhạc, đồ vật. Có thể phân biệt: - Các dấu hiệu ít nhiều gắn liền với sự vật như khói với lửa (indice). - Hình tượng phần nào giống như sự vật, như chân dung, tượng (icône). - Tượng trưng nói lên quan hệ giữa sự vật và một hình tượng, do một nền văn hóa nào đó đặt ra, như chim bồ câu tượng trưng cho hòa bình, màu đỏ cho cách mạng. Có thể dùng nhiều tượng trưng để biểu hiện một ý nghĩ, cũng có thể tự mình sáng tạo ra. - Ký hiệu riêng cho một ngành khoa học như toán, hóa hoàn toàn có tính ước lệ. - Phù hiệu như quân lực, lon, huy chương. Tín hiệu hình ảnh có thể tĩnh như một bức tranh để ngắm đi ngắm lại, có thể động như một phim hoạt hình gồm một chuỗi dài, người xem phải nhận ra trình tự, cách bố trí mới cảm nhận và hiểu. Có học giả dùng từ symbole (tượng trưng) chỉ toàn bộ chức năng tín hiệu (fonction symbolique). Ở loài người, chức năng này phát triển rất đa dạng; nên dùng biểu trưng hơn. Biểu là biểu tượng, trưng là tượng trưng.
DẤU HIỆU,TÍN HIỆU,KÝ HIỆU,TƯỢNG TRƯNG
[VI] DẤU HIỆU, TÍN HIỆU, KÝ HIỆU, TƯỢNG TRƯNG
[FR]
[EN]
[VI] Vì nghĩa gần nhau, có liên quan với nhau, nên trong mục này ghép lại bốn từ: dấu hiệu (signe), tín hiệu (signal), ký hiệu (symbole như trong hóa học) và tượng trưng (symbole), cũng có khi gọi là biểu tượng. Dấu hiệu là một vật - một tiếng nói, câu viết, cử động, hình vẽ - chỉ nội dung mội khái niệm; trong ngôn ngữ dấu hiệu là cái biểu đạt (signifié). Giữa hai bên có thể có mối quan hệ hữu cơ, như khói là dấu hiệu có lửa, hoặc chỉ là quy ước như trong ngôn ngữ nói hay viết (khác với hình vẽ hay sơ đồ). Tín hiệu là một tri giác do kinh nghiệm được liên kết với một tình huống hay một vật nào đó, báo trước sự việc sẽ xảy ra. Một kích thích điều kiện trở thành tín hiệu (x. Điều kiện hóa). Ký hiệu có nghĩa gần tín hiệu, tính quy ước rõ hơn, như ký hiệu sách trong thư viện, ký hiệu hóa học. Tượng trưng là một sự vật cụ thể gợi lên một sự vật trừu tượng, như bồ câu là tượng trưng cho hòa bình. Đặc điểm của trí tuệ loài người là tạo ra cả một loạt dấu hiệu, tín hiệu, ký hiệu, tượng trưng có hệ thống khác biệt với thế giới sự vật cụ thể. Vận dụng được các loại tín hiệu này là chức năng tín hiệu (fonction sémiotique), cũng có học giả gọi là chức năng tượng trưng (fonction symbolique).